"Γάιδαροι με σαμάρι υπάρχουν λίγοι, ξεσαμάρωτοι και δίποδοι... πολλοί"
Εν μέσω μνημονίου και οικονομικής κρίσης, μια παραδοσιακή διαδικασία, που πλέον σπανίζει, αυτή της αγοραπωλησίας ενός υποζυγίου, μας επιστρέφει στο παρελθόν.
Δε χρειάστηκε αρκετή ώρα για να επέλθει η συμφωνία ανάμεσα στον πωλητή και το νέο αφεντικό. Αφού δόθηκαν τα χέρια, το υποζύγιο "βαπτίστηκε" Καντύλα και σύντομα θα μετεγκατασταθεί σε νέο περιβάλλον, ελαφρώς ... αστικού τύπου! Οι πρώτες, πάντως, εκτιμήσεις, μάλλον επιβεβαιώνουν τους ισχυρισμούς του αφέντη του, Νίκου Κανδυλάκη από τη Μουρνέ ότι "ο γάιδαρος είναι έξυπνος, γερός, δουλευτής, υπομονετικός, καλόφαγος και πραγιός...".
Στους καιρούς μας, που το πελώριο πρόβλημα της κοινωνίας είναι το έλλειμμα αξιών, αρχίζει να εμφανίζεται, έστω και δειλά, αντίσταση από εκείνους που αρνούνται να υποταχθούν και να βολευτούν στα στερεότυπα που επιχειρούν"οι δανειστές και οι νενέκοι τους".
Κι αν πριν από δεκαετίες, η αγοραπωλησία ενός υποζυγίου ήταν μια συνηθισμένη πράξη και οι μεσολαβητές, περισσότερο γνωστοί ως τζαμπάζηδες ενίσχυαν το εισόδημά τους, στις μέρες μας τα τετράποδα είναι ... είδος προς εξαφάνιση! Τα λιγοστά, πλέον, που είναι "εν ζωή και εν δράσει" στα αγροτικά χωριά, προσφέροντας υπάκουα τις υπηρεσίες τους, ενδιαφέρουν κυρίως τους ντόπιους και ξένους περιηγητές. Είναι εύστοχη η παρατήρηση του καφεπώλη Γιώργη Αυγενάκη στο Σπήλι, με αφορμή αυτή την αγοραπωλησία: "Στρωμένους γαϊδάρους ξέρω λίγους, μα ξέστρωτους και δίποδους ξέρω πολλούς"!
Η Καντύλα με το νέο της αφεντικό
Το ζώο, με λεβέντικο παρουσιαστικό, είναι γένους θηλυκού και η ηλικία του φτάνει τα 15 χρόνια! Ξεκίνησε από τις Καρίνες απ'όπου το αγόρασε ο Κανδυλάκης και το παραδίδει στο νέο του αφεντικό, τον Αντώνη Καπετανάκη, συνταξιούχο ταχυδρομικό υπάλληλο, στο Σπήλι, και λάτρη της παραδοσιακής ζωής των Κρητικών, στον οποίο δόθηκαν οι σχετικές ... οδηγίες συμπεριφοράς, αλλά και αναλύθηκαν "οι αρετές και τα χούγια του ζώου"!
Εκεί, όμως, που του επέστησε την προσοχή, ήταν στους κινδύνους απόδρασης του ζωντανού, όταν απουσιάζει ο χαλινός από το στόμα του! Τούτο συνέβη τον πρώτο καιρό, που η Καντύλα μετεγκαταστάθηκε από τις Καρίνες στο νέο της χωριό κι "όντε του'βγαλα το χαλινάρι μου έφυγενε και γιάειρενε στσι Καρίνες".
Με πόνο ψυχής...Ο αποχωρισμός θα είναι δύσκολος. Οι συζητήσεις ανάμεσα στον πωλητή και στον αγοραστή γίνονταν στο ζαχαροπλαστείο του Μανώλη Τσιριντάνη και δεν υπήρξαν ... διαφωνίες. Η Καντύλα είχε "σταθμεύσει" κανονικά, χωρίς να ενοχλεί την - ελάχιστη, αυτή την περίοδο - κυκλοφορία των οχημάτων, στο χώρο στάθμευσης των αυτοκινήτων!
Τέσσερα χρόνια τώρα, ο γέροντας Κανδυλάκης, μια πολυδουλεμένη μορφή με γνήσια τα χαρακτηριστικά του παλιού Κρητικού, είχε το τετράποδο μέρος της ζωής και της ψυχής του. "Πώς μπορείς;" - τον ρωτάω. Συγκινημένος, σχεδόν βουρκωμένος, θα μου απαντήσει: "Λόγω τιμής στενοχωριούμαι. Τέσσερα χρόνια τον έχω και ήταν σαν το κοπέλι μου. Μου κουβάλιενε από τα χωράφια ελές, ξύλα, μούρνα, ό,τι μπορείς να φανταστείς!".
"Του είχες δώσει όνομα;". "Όχι" - μου λέει, "γάιδαρο τον εφώναζα"!
Πέρα από τα καθημερινά του δρομολόγια στην εξοχή, τον χρησιμοποιούσε για τις μετακινήσεις του από τη Μουρνέ στο Σπήλι, κάμποσες φορές το μήνα, χωρίς να τον εφοδιάζει με ... υγρά καύσιμα, παρά με ξηρά τροφή. Ο καλοσυνάτος ηλικιωμένος, στα 85 του χρόνια, σήμερα, μακριά από τις ρυπογόνες ανέσεις της εποχής και από το καθημερινό άγχος, με το γαϊδουράκι μετακινούνταν στο Κέντρο Υγείας, στο φαρμακείο, στην τράπεζα για τη σύνταξη, στα μπακάλικα, ακόμη και για την επισκευή ... του ξυλοκοπτικού!
O 85χρονος με το επί τέσσερα χρόνια ... "κοπέλι του"!
Είναι, όμως, σίγουρος ότι τον παραδίδει σε "καλά χέρια" και ζητά από το νέο του αφεντικό "να τον περιποιείται". "Σαν τον άνθρωπο είναι", μου τονίζει. "Ούτε τσινά, ούτε δακάνει κι άμα πεινά ... μου φωνάζει!". "Δηλαδή;" - τον ρωτώ. "Γκααα, γκααα, γκααα! Ετσιδά με καλεί και καταλαβαίνω εγώ!".
Επιμένει, ωστόσο, στη διακοπή της συνεργασίας τους, γιατί το φορτίο των 85 χρόνων στους ώμους του γίνεται, χρόνο με το χρόνο, δυσβάστακτο. Γι'αυτό προειδοποιεί νέους και μεσήλικες:
"Όποιος τα ύστερα μετρά
προτού να τα σιμώσει,
εκείνος δεν μπορεί ποτέ
πράμα να μετανιώσει""Όσο σκληρή κι αν είναι, την έχω πάρει την απόφασή μου. Λυπούμαι που θα τονε δώσω. Αν δεν είχα πρόβλημα στην καρδιά μου δε θα τον έδινα. Αν μου τύχαινε πράμα στην εξοχή, που'θελα με γυρεύουνε τα κοπέλια μου; Ο Μάρκος και μια κόρη μου είναι στην Αθήνα και η άλλη είναι στο Ρέθυμνο. Το χειμώνα θα πηγαίνω στην Αθήνα, ύστερα στο Ρέθυμνο και το καλοκαίρι στο χωριό. Είμαι 85 χρονών γέρος, αλλά αντέχω ακόμη. Να πάω να σκοτώσω το γάιδαρο, να τονε τσουρίσω δεν το βαστά η καρδιά μου..."
Στον παραδοσιακό τρόποΈχοντας ανατραφεί σε ένα φτωχό και δύσκολο περιβάλλον, ο Αντώνης Καπετανάκης κουβαλά μνήμες και βιώματα από την παιδική και εφηβική του ηλικία. Και επιστρέφοντας στην παραδοσιακή ζωή κατάφερε να συγκροτήσει στο στάβλο του σπιτιού του ένα ολιγάριθμο ζωικό "βασίλειο" με κατσίκα, κατσικάκια, πρόβατο, σκύλο, γάτες,κουνέλια, κότες, ακόμη και περιστέρι - ταχυδρόμο, αραβικής προέλευσης. Όλα τα είδη συνυπάρχουν και συμβιώνουν αρμονικά.
Τον τελευταίο χρόνο αναζητούσε να εντάξει στον πληθυσμό και ένα συμπαθές τετράποδο και γι'αυτό έφτασε μέχρι τους Στόλους Ηρακλείου και τον Πλακιά. Η ευκαιρία δόθηκε όταν του μετέφερε την είδηση της πώλησης του υποζυγίου ο Στέλιος Μαρκουλιδάκης από τη Μουρνέ. Και τις επόμενες ημέρες θα γίνει η παράδοση - παραλαβή της Καντύλας, σε κλίμα ... πανηγυρικό!
Είναι στους μνημονιακούς καιρούς που βιώνει ο κόσμος, μια ξεχωριστή παραδοσιακή διαδικασία, που μας επιστρέφει στο αλώβητο παρελθόν. Στις εποχές εκείνες που "το ντουκιάνι ήταν και μπακάλικο, ήταν και κασαπιό". Επιστρέφουμε ... στην Κρήτη που χάνεται;
Κ.Π.
cretalive.gr
